Daniya raqamli hukumat sohasida qanday qilib yetakchiga aylandi?

Daniya tajribasi davlat sektoridagi raqamli transformatsiya qanday amalga oshirilishi kerakligiga yorqin namunadir. Quyida Daniya qanday qilib raqamli davlatga aylangani va bu strategiya qanday samara bergani haqida ma’lumot beramiz.

Daniyaning raqamli yutuqlari:

• BMTning 2018–2024-yillar uchun elektron hukumat bo‘yicha global hisobotida 1-o‘rin.
• YIning 2017, 2018, 2021-yillardagi Raqamli iqtisodiyot va jamiyat indeksida 1-o‘rin.
• Economist Impact jurnalidagi 2022-yilgi Raqamli shaharlar indeksida (Kopengagen) 1-o‘rin.
• 2023-yilda Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining raqamli hukumat indeksida 2-o‘rin.
• 2021-yilda daniyalik internet foydalanuvchilarning 93 foizi elektron davlat xizmatlaridan foydalangan.

Daniya kichik mamlakat ekani, aholi soni kamligi va yuqori soliqlar hisobiga shunday yutuqlarga erishgan, deb o‘ylash mumkin. Ammo bu jarayon aslida bir necha yil avval boshlangan va bosqichma-bosqich rejalashtirilgan islohotlar orqali amalga oshirilgan.

Daniyaning raqamli hukumat strategiyasi

1999-yilda «Raqamli Daniya: tarmoq jamiyatiga o‘tish» nomli hukumat hisobotida mamlakat raqamlashtirish yo‘nalishini aniq belgilab oldi. Asosiy maqsadlar quyidagilar edi:

• Uzluksiz ta’lim: Har bir fuqaroga tarmoq orqali uzluksiz ta’lim imkonini berish.
• Raqamli ma’muriyat: 2003-yilgacha Skandinaviyadagi eng samarali raqamli davlat boshqaruvini yaratish.

Bu strategiya asosida Daniya o‘z fuqarolarini raqamlashtirish jarayoniga tayyorlab, samarali davlat xizmatlarini yaratishga va siyosiy-madaniy jarayonlarga internetni faol jalb qilishga erishdi.

Hozirda raqamli hukumat agentligi har to‘rt yilda yangilangan strategiyani e’lon qiladi va davlat-xususiy sheriklik asosida faoliyat yuritadi.

Daniyani yetakchiga aylantirgan 6 ta raqamli davlat xizmati

1. MitID — raqamli identifikatsiya vositasi

MitID (Mening identifikatorim) — davlat va xususiy xizmatlarga kirish uchun elektron identifikatsiya vositasi. Fuqarolar bank, soliq, tibbiyot va boshqa tizimlarga ushbu ID orqali kiradi.

• Aholining (15 yoshdan kattalar) 96,6 foizi faol foydalanuvchi.
• Har oy 89 million tranzaksiya.
• 83% foydalanuvchini qoniqtiradi.
• 89% foydalanuvchilar o‘zini xavfsiz his qiladi.

1. Digital Post — raqamli pochta xizmati

Daniyada barcha fuqarolar va kompaniyalar rasmiy maktublarni Digital Post orqali qabul qiladi. Bu maktublar yuridik kuchga ega. Xizmatga MitID orqali kiriladi.

• Aholining 94% raqamli pochtadan foydalanadi.

1. NemKonto — avtomatik bank hisob raqami

Har bir fuqaro va kompaniya NemKonto (oson hisob) ro‘yxatidan o‘tadi. Hukumat har qanday to‘lovni (soliq, nafaqa va h.k.) avtomatik ravishda amalga oshira oladi. Barcha ma’lumotlar avtomatik sinxronlashtiriladi.

1. Borger.dk — yagona davlat portali

Borger («fuqaro») saytida fuqarolar barcha davlat xizmatlarini oladi — to‘yni ro‘yxatga olishdan tortib, soliq to‘lashgacha. Ushbu saytga 2024 yilda 111 million marta tashrif buyurilgan.

1. Mobil ilovalar: raqamli pasport, tibbiy karta, elektron pochta

Daniya fuqarolariga quyidagi mobil ilovalar orqali xizmatlar taqdim etiladi:

• Haydovchilik guvohnomasi ilovasi.
• Tibbiy sug‘urta ilovasi (2,9 mln yuklab olish).
• Digital Post ilovasi.
• Pul yuborish (faqat telefon raqami orqali).

1. Ishonchli va barqaror infratuzilma

Daniyada barcha saytlar 24/7 tartibida ishlaydi. Katta talab yuzaga kelgan paytlarda virtual "navbat kutish xonalari" orqali trafik boshqariladi. Saytlar ishdan chiqmaydi, fuqarolar har doim xizmatga ishonadi.

Raqamli hukumatning samaralari

1. Iqtisodiy samaradorlik

Hukumat hisoblariga ko‘ra, raqamli xizmatlar yiliga 296 million yevro (317 million dollar) tejash imkonini beradi va hujjatlar aylanmasi 30% ga kamaygan. Yangi strategiya kelasi 10 yilda 10 ming ish o‘rnini avtomatlashtirishni ko‘zda tutadi.

1. Fuqarolar ishonchi

• 91% fuqaro davlat xizmatlaridan qoniqqan.
• YeI ga ko‘ra, Daniya 87,1 ball to‘plagan (o‘rtacha — 68,1).
• 72% fuqaro hukumatga ishonadi (dunyoda o‘rtacha — 51%).
• 81% fuqaro shaxsiy ma’lumotlari ishonchli saqlanayotganini bildiradi.

1. COVID-19 davridagi samaradorlik

Pandemiya paytida Daniya:

• COVID-pasportlarni joriy etgan birinchi davlatlardan biri bo‘ldi.
• Digital Post orqali tezkor axborot tarqatdi.
• NemKonto orqali 2 million fuqaroga 8 kun ichida yordam puli to‘landi.
• 60% aholi haftalik COVID testlarini topshirdi.
• Vaksinatsiya tizimi virtual navbat bilan barqaror ishladi.

Daniya tajribasi

Daniyaning raqamli transformatsiyani amalga oshirishdagi muvaffaqiyati tasodifiy emas. Ushbu mamlakat 20 yildan ziyod vaqt mobaynida aniq maqsadlar belgilab, ularga izchil amal qilib kelmoqda.

Muvaffaqiyatning kaliti esa quyidagilarda:

• Moliyaviy va huquqiy asoslar.
• Davlat-xususiy sheriklik.
• Fuqarolarni o‘qitish va jalb qilish.
• Innovatsion texnologiyalarni faol joriy etish.

Daniya tajribasi raqamli davlat qanday qilib fuqarolar manfaati uchun xizmat qilishini, vaqt va mablag‘ni tejashi, ishonchni oshirishi mumkinligini ko‘rsatadi.